Hemoroidy – wstydliwy problem.

Niemal każdy o nich słyszał, część z nas możliwe, że doświadczyła.

Statystycznie problem z żylakami odbytu ma co drugi dorosły Polak. Nieleczone mogą prowadzić do poważnych kłopotów ze zdrowiem.

Czym są? Kogo najczęściej dotyczą? Jak zapobiegać? Jak leczyć?

Temat wstydliwy i przez to często omijany. Postaram się w prosty sposób przybliżyć ten zdrowotny problem.

Czym są HEMOROIDY?

Są to dobrze ukrwione sploty żylne, znajdujące się u ujścia końcowego odcinka jelita grubego. Stanowią naszą anatomię (dopiero ich powiększenie prowadzi do objawów). Te naczynia są nam potrzebne i w 10% zapewniają kontynencję (panowanie nad oddawaniem gazów i kału), uszczelnienie odbytu.

Kiedy mamy do czynienia z patologią?

Tak jak już wspomniałam, wtedy gdy dochodzi do choroby hemoroidalnej (żylaków odbytu).

 Jej objawy:

• krwawienie z odbytu,
• dyskomfort,
• świąt, pieczenie  wokół odbytu,
• bywa, że z odbytu wychodzą guzki, które nie dają subiektywnych objawów.

WAŻNE: hemoroidy bez powikłań nie powodują bólu. Pojawia się on w przypadku powikłań takich jak: zakrzepica, uwięźnięcie, obrzęk.

Wyróżniamy cztery stopnie zmian – skala Parksa:

I  ͦ – niewidoczne, niewielkie, ocena jedynie za pomocą proktoskopu,

II  ͦ – uwidaczniają się przy parciu, samoistnie cofają,

III  ͦ – uwidaczniają się przy parciu, nie cofają się samoistnie, muszą zostać odprowadzone przez pacjenta,

IV  ͦ – stale widoczne, nie dają się odprowadzić

Do wystąpienia żylaków odbytu predysponuje:

• predyspozycja genetyczna,
• złej jakości dieta (zaparcia),
• przyjmowanie niedostatecznej ilości wody,
• parcie podczas wypróżniania,
• brak ruchu,
• problemy z wątrobą, przeponą,
• słabe mięśnie dna miednicy (dysfunkcja zwłaszcza tylnej ściany pochwy),
• ciąża – zwiększa się ilość krwi krążącej w organizmie kobiety, zmiany hormonalne (głównie progesteron), poszerzają się naczynia, występują zaparcia, brak ruchu (najważniejsza będzie na tym etapie profilaktyka!!)
• poród – parcie,

Profilaktyka

Jeśli przyjrzymy się najczęstszym przyczynom, to tymi elementami na które mamy wpływ będzie:

• dieta bogata w błonnik (zwiększa konieczność przyjmowania płynów), dużo warzyw, jeden owoc dziennie wystarczy :-), uważać trzeba na ziarna, nasiona, które mogą podrażniać odbyt,
• nawodnienie – zaleca się przyjmowanie 30 ml/1 kg masy ciała (unikamy kawy, czarnej herbaty, alkoholu),
• aktywność fizyczna – najlepiej umiarkowana. Sport związany z dźwiganiem oraz nadmierne eksploatowanie ciała wysiłkiem fizycznym może sprzyjać powstaniu żylaków!
• prawidłowe wypróżnianie – bez parcia (ten temat opisywany przez mnie już wielokrotnie – odsyłam do bloga).

Rola Fizjoterapii

• edukacja,
• prawidłowa aktywacja, terapia dna miednicy,
• wprowadzenie balansu mięśniowego w dnie miednicy,
• zadbanie o prawidłowy ruch w odcinku lędźwiowym i stawach biodrowych,
• praca z przeponą, oddechem, terapia wisceralna.

Zawsze jeśli zauważysz powtarzający się problem z krwawieniem, z okolic odbytu nie bagatelizuj. Im wcześniej zdiagnozowana choroba, tym większe szanse na efektywne leczenie.

Oprócz żylaków odbytu najczęściej spotykane w tej okolicy ciała zmiany to:

• guzki krwawnicowe, 
• szczelina odbytu,
• zespół mokrego odbytu,
• stany zapalne tkanek okolicy odbytu mogące prowadzić do utworzenia ropni bądź powstawania przetok.

Potrzeba jednak dużej świadomości, że identyczne objawy jak w tych powyżej wymienionych schorzeniach może dawać także nowotwór złośliwy odbytnicy, który zdiagnozowany we wczesnym stadium daje zdecydowanie lepsze rokowanie i szanse na całkowite wyleczenie (o objawach pisałam już wcześniej – również odsyłam do bloga).

Pozostałe choroby mogące dawać objawy ze strony okolicy okołoodbytniczej to:

• Krwiak około odbytowy,
• Ropień odbytu, ropień około odbytowy,
• Wypadanie odbytu,
• Polipy,
• Włókniaki odbytu,
• Rak odbytu,
• Zakrzepica żył odbytu,
• Przetoka około odbytnicza (kanał ropny),
• Choroba Leśniowskiego-Crohna,
• Wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• Kłykciny kończyste (condyloma),
• HIV,
• Choroba Bowena,
• Choroba Paleta,
• Czerniak,
• Gruźlica,
• Kiła.

Metody leczenia:

1. Leczenie zachowawcze.

• tabletki, maści, czopki

We wszystkich postaciach choroby lekarz może zalecić tabletki o działaniu przeciwzapalnym, które zmniejszają świąd i obrzęki i opóźniają rozwój guzków, a także maści, kremy, czopki i żele o podobnym działaniu. Z maści np. Posterisan H ( pod tą nazwą znaleźć można również czopki), sprawdzi się również Criorectum, sztyft krioterapeutyczny, (https://www.aptekagemini.pl/criorectum-sztyft-krioterapeutyczny-1-sztuka.html). Wybór jest ogromny. Zawsze warto skonsultować się z lekarzem POZ jeśli nie było wcześniej wizyty u proktologa, lub z ginekologiem, położną jeśli problem dotyczy kobiety w ciąży i/lub w połogu.

Zwykle zawierają one naturalne substancje, np. wyciąg z kasztanowca, balsam peruwiański, przetwory z pączków topoli i wiele innych.

• nasiadówki, np. z dodatkiem kory dębu lub kwiatu nagietka, rumianku, kasztanowca, krwawnika, oczaru wirginijskiego (woda nie może być gorąca),

• ciepłe kąpiele  z dodatkiem kilku kropli olejku o właściwościach przeciwzapalnych i uspokajających. Możesz wykorzystać olejek lawendowy, rozmarynowy i jałowcowy – złagodzą ból i poprawią przepływ krwi, zmniejszając obrzęk.

• picie ziół : krwawnik pospolity, koszyczek rumianku, gotowe mieszanki na hemoroidy są dostępne w sprzedaży.

Gdy hemoroidom towarzyszą zaparcia, pomagają środki przeczyszczające i rozluźniające stolec. Sposoby te są najbardziej skuteczne we wczesnych stadiach choroby, w zaawansowanych wspomagają leczenie. Trzeba je stosować przez kilka tygodni, zgodnie z zaleceniem lekarza.

2. leczenie instrumentalne.

Metoda Barrona – najczęściej stosowana metoda nieoperacyjnego leczenia w II stopniu zmian. Polega na założeniu gumowej opaski u podstawy hemoroidu – ma to prowadzić do jego obumarcia i odpadnięcia – zajmuje to około 7 do 10 dni. Bywa, że w okresie tym utrzymuje się ból. Pomagają letnie nasiadówki.

W czasie 24 godzin po zabiegu należy unikać wypróżnień (grozi zsunięciem opaski). Przez 2 tygodnie nie wolno przyjmować leków obniżających krzepliwość krwi. Podczas jednego zabiegu zakłada się 1-2 gumki. Wskaźnik nawrotów jest jednak wysoki (gumki często spadają). Mimo, że terapia jest właściwie nieinwazyjna istnieje ryzyko:

• krwawienia w przypadku jeśli pacjent przyjmuje leki rozrzedzające krew,
• reakcji alergicznej na lateks,
• ryzyko przetoki – przy przewlekłych chorobach jelit,
• infekcji, zakażenia.

Skleroterapia – wstrzyknięcie środków farmakologicznych zamykających światło naczynia.

Najczęściej używane to: fenol olejku migdałowego, roztwór chininy, etoksysklerol i nne. Celem ostrzyknięcia jest wywołanie reakcji zapalnej, powstanie blizny, a co za tym idzie zamknięcia światła naczynia w skutek zmniejszeniu dopływu krwi. Zmiana ulega skurczeniu i ustabilizowaniu w podścielisku. Ryzyko powikłań jest niewielkie (krwawienie z powodu uszkodzenia naczynia, niewielkie owrzodzenie w okolicy ukłucia, które samo mija, uczulenie na lek).

Laseroterapia – zabieg polega na naświetleniu guzka promieniem lasera. Pod wpływem wysokiej temperatury dochodzi do obkurczenia i zamknięcia naczyń, w konsekwencji do zniszczenia tkanki guzka. Zabieg wykonuje się ambulatoryjnie, trwa 15 minut. Jedyną dolegliwością po zabiegu bywa uczucie obcego ciała w odbycie.

Krioterapia – zamrażanie powiększonych guzków hemoroidalnych

Hemoron – zamykanie naczyń z użyciem energii elektrycznej.

Metoda DGHAL, zwana metodą Morinagi – to nieinwazyjna alternatywa dla tradycyjnej operacji. Może być stosowana we wszystkich fazach choroby, najczęściej w II i III. Wybierana najczęściej u młodszych pacjentów. Zabieg wykonuje się ambulatoryjnie lub w ramach jednodniowego pobytu w szpitalu, zwykle bez znieczulenia (poza zastosowaniem żelu).

Polega na wybiórczym podkłuciu (założeniu szwu) naczyń hemoroidalnych, które lokalizuje się za pomocą sondy dopplerowskiej umieszczonej na specjalnym wzierniku. Jest to metoda bezpieczna, nie daje powikłań, minimalizuje ryzyko nawrotu choroby. Pacjent wraca do domu i aktywności zawodowej w ciągu 24 godzin.

3. Leczenie operacyjne – stosuje się najczęściej w IV stopniu choroby.

U niewielkiej części chorych guzki trzeba usunąć operacyjnie. 

Najczęściej stosowane są metody tradycyjne:

Operacja otwarta metodą Milligana – Morgana polega na wycięciu guzków z pozostawieniem otwartych ran, co zapobiega zwężeniu odbytu. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu dolędźwiowym lub ogólnym. Po operacji stosuje się leki przeciwbólowe i nasiadówki z dodatkiem środków antyseptycznych.Rany goją się 7–10 dni.

Operacja metodą Fergusona, która tym różni się od poprzedniej, że ranę po wycięciu guzka zaszywa się. Goi się szybciej, mniejsze są też bóle pooperacyjne. Tą metodą nie operuje się jednak dużych hemoroidów, bo rozległe ubytki śluzówki i skóry uniemożliwiają bezpieczne zamknięcie rany.

Operacja zamknięta Stapler wg Longo – polega na okrężnym usunięciu i zaszyciu fragmentu błony śluzowej za pomocą specjalnego urządzenia (stapler hemoroidalny). Umożliwia to „wciągnięcie” guzków na właściwe miejsce, by zapobiec wypadaniu. Zabieg zaleca się w II i III stopniu choroby. Wykonuje się go w systemie „chirurgii jednego dnia”, w znieczuleniu miejscowym albo ogólnym. Jeśli nie ma powikłań, po kilku godzinach pacjent nie odczuwa już żadnych dolegliwości.

Powikłania leczenia operacyjnego:

• ból – bardzo mocno unerwiona okolica,
• 1% niewielkie krwawienie, ryzyko zakażenia,
• zaparcia brak wypróżnień – często związek ze złą dietą, stresem.

Późne powikłania, które mogą dać o sobie znać nawet kilka lat po zabiegu, są najgroźniejsze i należą do nich:

• zwężenie odbytu,
• wywinięcie śluzówki,
• przetoka odbytu,
• nietrzymanie stolca.

Nietrzymanie stolca ma związek z uszkodzeniem mięśnia zwieracza wewnętrznego odbytu lub nerwów czuciowych. Leczenie jest trudne. Stosuje się między innymi fizjoterapię uroginekologiczną.

I na koniec temat, którego nie mogłam pominąć – zakrzepica odbytu. Bywa nazywana hemoroidami niewłaściwymi/rzekomymi (błędnie określana ,,hemoroidami zewnętrznymi”). Powstaje na skutek wytworzenia się skrzepu w żyłach skóry odbytu. W tym przypadku uwidacznia się czarno-niebieski, niezwykle tkliwy na dotyk, jędrno-elastyczny węzeł. Najczęściej leczy się samoistnie przy wsparciu lekami o działaniu miejscowym i nasiadówkach. Leczenie operacyjne jest brane pod uwagę, jeśli nie ma pewności co do diagnozy, bądź ból nie ustępuje przy zastosowanych środkach.